Veel VPS-gebruikers houden CPU- en geheugengebruik goed in de gaten. Maar één prestatie-indicator wordt vaak over het hoofd gezien: I/O-wait. En juist dit cijfer kan verklaren waarom een server traag aanvoelt, terwijl de CPU nauwelijks belast lijkt.
Op cloudvpsbox.nl leggen we uit wat I/O-wait is, hoe je het herkent, en wat je kunt doen als het je VPS vertraagt.
Wat is I/O-wait?
I/O-wait staat voor de hoeveelheid tijd die de CPU wacht op data van opslag (disk I/O). In plaats van te werken, staat de processor letterlijk stil — wachtend tot data wordt gelezen of geschreven naar de schijf.
📊 Voorbeeld:
• Je server draait op 5% CPU, maar heeft 20% I/O-wait
• Gevolg: trage laadtijden, vastlopende processen of time-outs
• En dat terwijl het lijkt alsof de CPU niet druk is
Wat veroorzaakt hoge I/O-wait?
🚨 Veelvoorkomende oorzaken zijn:
• Trage of overbelaste schijf (vooral bij HDD’s of gedeelde omgevingen)
• Intensieve database-queries die veel schrijven/lezen
• Grote back-ups of restores die draaien op piekmomenten
• Logging zonder rotatie, waardoor logs enorm groeien
• Onnodige cronjobs die constant I/O vragen
Hoe controleer je I/O-wait?
Gebruik het top-commando en let op de regel:
%wa: 0.0 us, 0.0 sy, 0.0 id, 0.0 waDe wa (wait) is wat je wilt monitoren.
➡️ Boven de 5%? Dan is er vaak sprake van een bottleneck.
Voor meer inzicht kun je ook tools gebruiken als:
• iotop
• iostat (onderdeel van sysstat)
• Netdata of Grafana dashboards
Wat kun je doen bij hoge I/O-wait?
✅ Optimaliseer databases
• Indexen toevoegen
• Onnodige query’s vermijden
• Regelmatig tabellen opschonen (bijv. in WordPress)
✅ Gebruik SSD of NVMe-opslag
Langzame HDD’s zijn vaak de boosdoener. Moderne VPS’en met snelle opslag verlagen de I/O-wait drastisch.
✅ Voer zware taken buiten piekuren uit
Zoals back-ups, synchronisaties of scans.
✅ Check op log-rothelling
Logs die continu groeien zonder rotatie vertragen de boel. Gebruik logrotate om dit te automatiseren.
✅ Cache waar mogelijk
Gebruik server- of applicatiecaching om lees/schrijf-acties op schijf te beperken.
Conclusie
I/O-wait is een stille snelheidskiller. Je server lijkt niet druk, maar reageert toch traag? Dan is de kans groot dat je CPU zit te wachten op schijfdata. Door dit tijdig te herkennen en gericht aan te pakken, voorkom je onnodige frustraties en prestatieproblemen.
Bij cloudvpsbox.nl adviseren we je graag over VPS-prestaties en helpen we je bij het kiezen van een snelle, stabiele infrastructuur met moderne opslag.